خواب سالم

 http://www.rs272.com/

دکتر سعیداعلم رضائیه - دانشگاه علوم پزشکی ارومیه 

چرا مابه خواب می رویم و یااز خواب بیدار می‌شویم‌. پر رمزترین مکانیسم مغز شاید همین خواب وبیداری از خواب باشد. سلولهای‌قشر خارجی مغز به طور دائم تحت تاثیر تحریکات محیط خارجی و پاسخگوئی به آن  قرار دارند. ساعات کار جوامع بشری و حتی‌حیوانات طوری طراحی شده است که در پایان منتهی بخواب و استراحت گردد. از این طریق مجدداً کسب شادابی نیروی فکری وجسمی حصول می‌شود. خواب مانع رسیدن تحریکات خارجی به سلولها عمل کننده مغزی شده و البته در خواب عمیق نیز ارتباط‌بعضی نواحی مغز با محیط خارج کاملاً قطع نمی‌گردد و این یک فرایند آگاهانه و حیاتی است‌. بیدار شدن مادری که در خواب سنگین‌و عمیق است و از غرش رعد وبرق از خواب بیدار نمی‌شود ولی ناله و حرکت ضعیف کودکش او را فوراً از خواب بیدار می‌کند، مویدهمین مسئله است . در خواب قسمت های حیاتی مغز به درجات مختلف فعال باقی می مانند. خواب انسان سالم شامل دو مرحله بینابینی ،خواب باامواج آهسته و خواب با امواج سریع‌( REM:Rapid Eye Movementاست . REMیعنی خوابی که با حرکات‌سریع چشمان همراه است‌.قسمت اعظم خواب شبانه ازنوع خواب با امواج آهسته است که خوابی عمیق وآرام بخش است .حدود 25 درصدکل خواب ازنوع  REMبوده و به طور دور ه‌ای هر نود دقیقه در طول خواب شبانه ایجادمی شود. REMاصولا"خواب خوبی نیست ومعمولا"بادیدن رویا همراه است‌، در حالیکه خواب با امواج آهسته ،استراحت بخش می‌باشد و باکاهش تنوس عضلانی‌،کاهش تنوس‌عروق محیطی‌،کاهش فشارخون ،و...همراه است . خواب با امواج آهسته‌، خواب بدون رویا نامیده می شود. متعاقب کار فکری یابدنی شدید خواب عمیق بهترین داروی تجدید قواست‌. تحریکات خارجی به صورت درد با شدتهای مختلف برای مغز تعریف شده و درنهایت باعث ترشح آندروفینها می‌شود. نقش تخدیری آندرفینهاست که باعث رفع خستگی وایجاد نشاط می‌شود. در خواب پلکها بسته‌و مردمک چشمان تنگ  شده تعداد تنفس و ضربان قلب کند شده و فشار خون پایین آمده‌، متابولیسم کاهش ، دمای بدن و فعالیت‌سیستم ادراری تنظیم‌، و عضلات شل می‌گردد. انسان سالم خسته و فرسوده ازکار در عرض چند ثانیه بخواب می‌رود. اگر مدت خواب‌رفتن طولانی گردد، شدت خستگی رو به تزاید گذاشته و مرحله خواب آلودگی پیش می‌آید. هر چقدر فاصله بین مرحله خواب‌آلودگی و خواب افزیش یابد.افکار بی سروته بر اساس اندیشه‌های فرد و خطاهای حسی مغزی ایجاد می‌شود که فقط باعث دیر ایجادشدن خواب عمیق شده ،که بارفتن به خواب عمیق محو می‌شوند. در خستگیهای شدید که منتهی به مصرف انرژی فکری و جسمی زیادشده ، فرد فوراً به خواب می‌رود. بیدار نگاهداشتن فرد خسته و فرسوده برای مدت طولانی حتی باعث مرگ نیز می‌شود.عصبانیت‌شدید، معده پر، مصرف قهوه‌، انتهاهای سرد باعث می‌گردد که انسان دیر به خواب رود و خواب راحت و عمیق نداشته باشد.اشخاصی‌که کمتر به خواب احتیاج دارند، یعنی مدت خواب آنها کم است عمیق می‌خوابند. ساعت خواب وسط روز برای کسانیکه ساعات کار آنهاطولانی است‌، مفید می‌باشد. بهترین و سالمترین نوع خواب‌، بخواب رفتن سریع و خواب عمیق است‌. پس از صرف شام نباید فوراًخوابید ،فاصله 3 ساعت بین صرف شام و خواب را بایستی مراعات نمود. شام ساده و سبک باشد و این مثل مصداق باشد.صبحانه را تنهابخور،ناهار را با دوستت بخور و شام را با دشمن‌ات بخور. از آشامیدن نوشابه‌های محرک مانند چای زیاد و قهوه خود داری شود. ازمطالعه مطالب هیجان انگیز قبل از خواب خود داری شود.البته مطالعه کتب تاریخی و سبک ونشاط آور قبل از خواب مفید است و فردرا از فکر کردن به جریانات روز قبل دور نگاه می‌دارد.  

برای ایجادخواب دو تئوری پیشنهاد شده است

تئوری پاسیو: سیتم فعال‌کننده تشکیلات مشبک و سایر قسمتهای مغز در جریان یک روز بیداری خسته می شوند و غیر فعال می گردند.

تئوری فعال : یک سیستم مهاری باعث خواب می شود. مراکزی در زیرناحیه پل مغزی با مهارکردن قسمت های فعال مغر موجب خواب‌می شوند.

سروتونین ماده میانجی اصلی است که با تولید خواب ارتباط دارد.

خواب به طور فیزیولوژیک روی سیستم عصبی و ایمنی اثر می گذارد. فقدان خواب ، کم خوابی‌، بدخوابی روی اعمال مغزاثرمیگذارد. بیداری طولانی با اختلال پیش رونده اعمال روانی و رفتاری سیستم عصبی همراه است و یک کندی فکر و تمرکز،تحریک‌پذیری ایجاد می‌شود. متعاقب خواب کامل مغز به پدیده‌Rezeroing صفرمجدد رسیده و  Base lineمی‌شود

به طور کلی در یک خواب سالم فعالیت سیستم سمپاتیک کاهش و پاراسمپاتیک افزایش ، فشارخون شریانی و ضربانات قلبی کاهش‌،فعالیت دستگاه گوارش وادراری افزایش می‌یابند. عضلات اسکلتی شل شده واز متابولیسم کلی بدن 30% کاسته می‌گردد

http://www.rs272.com/